Een pak pannenkoekenmix, of een grote pot chocopasta. Wellicht een flinke familiezak chips. Alle wegen ze rond de 800 gram. De nieuwe Specialized Epic hardtail weegt minder dan dat en rekt hiermee de grenzen van cross-country bikes opnieuw een beetje op. Niet alleen het gewicht, ook de geometrie en bijbehorende rij-eigenschappen gingen drastisch op de schop. Resultaat: Een vederlichte wedstrijd machine waarmee je verrassend goed berg af kunt.

Specialized maakt het zichzelf niet makkelijk. Met de slogan ‘innovate or die’ verplichten ze zichzelf keer op keer met iets nieuws te komen. Lastig, want wat kan er beter of anders aan een simpel concept zoals een hardtail? Een decennia geleden draaide alles om gewicht. Tegenwoordig is het vooral belangrijk dat zo’n lichte fiets bruikbaar blijft op de steeds lastiger wordende XC wedstrijd parcoursen. De Wereldbekers als uitgangspunt. Zo’n omloop bevat tegenwoordig niet één key feature. Nee het hele parcours ligt er bezaaid mee.

De huidige Epic hardtail die de Stumpjumper na zo’n 28 jaar opvolgde als hardtail was een begin richting een progressieve hardtail. Een fiets met relaxte geometrie. En daarmee bedoelen we voor langer. Kortere stuurpennen en bredere sturen. De laatste Stumpjumper was vooral een nerveuze blitskikker. Een kortere, hyper wendbare en daardoor moeilijk te besturen fiets. Maar dat wilde de markt. Want wordt een fiets langer, dan word deze ook minder wendbaar. Zou je denken.

Met de Epic veranderde de koers op de hardtail markt dus. Dalen is immers veel leuker met een brede grijns op je gezicht in plaats van klamme zweet handjes rondom de grips. Een nadeel van de Epic HT die overigens ruim onder de kilo dook voor een frameset was dat bij het frame concept nauwelijks rekening werd gehouden met comfort. Wil je een hardtail, dan ben je een racer en dan filter je die hobbels zelf maar uit dachten ze in Morgan Hill, California.

Inmiddels weten ze daar beter. De afgelopen drie jaar is er gewerkt aan een nieuwe Epic hardtail. Lager gewicht, betere stuureigenschappen en vooral een meer plezierige rijbeleving. Ook tijdens het afzien. Een compleet nieuw frame is ontwikkeld. Hierbij is gebruik gemaakt van Fact 12m carbon. Over het hele frame worden ruim 31 soorten lay ups en soorten carbon gebruikt. Deze worden met ruim 12 verschillende samenstellingen epoxy tot een frame omgetoverd. Zoals een goed stuk vlees op de barbeque bij vrienden duurt het even voor dit proces vervolledigd is. Ruim 8 uur is er nodig om een frame ‘op te bouwen’ en als warme broodjes af te bakken. Op 50 graden om precies te zijn. Ik krijg carbon bijles. Dan Lister, Fabrication Lab Manager bij het R&D center van Specialized laat zien hoe complex het is om zo’n carbon frame op te ontwikkelen en op te bouwen.

Om ver onder de norm van het huidige frame te komen als het gaat om gewicht (deze woog 890 gram) zijn alle vormen in het frame puur functioneel gehouden. Tevens zijn alle verbindingen zo minimalistisch mogelijk gemaakt. Gewoon, zo als een kind een fiets tekent. Geen poespas. Ook aluminium verstevigingen zijn verdwenen. De dropouts van de achtervork zijn volledig van carbon geworden. De buizen hier zijn dun en zien er haast fragiel uit. Als laatste is gefocust op minimale overlap. Geen vezel te veel dus. Met computersimulatie werd dit nauwkeurig uitgedokterd.

Geometrie

Bij het bekijken van de fiets valt eigenlijk vrijwel direct op dat het frame behoorlijk lang gerekt is. Kort door de bocht heeft Specialized hetzelfde gedaan met hun hardtail als wat nagenoeg alle merken doen met hun trail en enduro fietsen. Langer, lager en luier. Cannondale nam deze stap een jaar geleden al met de nieuwe F-SI. Het merk uit Morgan Hill blijft niet achter en gaat zelfs nog een stapje verder als het om de cijfers gaat De reach is significant verlengt. Tot 455 millimeter voor een maat L. Dit is zelfs even lang als de meeste race fully’s. De balhoofdhoek is nu 68.5 graden (was voorheen 69.8) Dezelfde waarde is als een Specialized Epic Evo fully. Een fiets die toch bekend staat als een ‘progressieve’ volgeveerde fiets. Even ter vergelijk: De onlangs geteste American Eagle Atlanta 2.0 blijft steken op 71 graden.

Om de lange reach te compenseren worden er standaard flink kortere stuurpennen gemonteerd. 60 millimeter op een small en medium. 75 millimeter op de large en extra large. Hierdoor wordt de fiets lekker wendbaar en makkelijk te besturen. Monteer bij aanschaf van een nieuwe Epic dus niet klakkeloos een 110 millimeter stuurpen omdat je huidige fiets dat ook heeft. Je zal dan significant langer zitten en een minder wendbare fiets krijgen. Schuif je de balhoofdhoek onderuit dan gaat de fiets beduidend makkelijker bergaf. Echter gaat het voorwiel wel makkelijker ‘omvallen’ bij het insturen van een bocht. Om dit te voorkomen heeft de voorvork minder offset gekregen. Van 51 naar 42 millimeter. Dat wil zeggen dat de afstand tussen de wielas en de voorvork korter is geworden. Zie  het als beperken van de draaicirkel van je auto.

Techniek en innovatie

Dat de huidige Epic geen echte ‘beginnersfiets’ was werd al snel duidelijk. Te stug, te hard. Iedere fout wordt afgestraft. De huidige fiets is beduidend comfortabeler en vooral weer een stuk lichter. De gewichts claim ligt op 770 gram. Voor een compleet frame. Enkel de derailleurhanger en zadelpenklem mist dan nog. Idioot licht. Zeker als je bedenkt dat je er behoorlijk goed de berg mee af kunt. We wogen een frame na, gewoon voor de check. 768 gram. Mooi binnen de norm.

Gewicht is mooi, maar zeker niet het belangrijkste verkooppunt. De epic is als complete fiets, en zeker in S-works uitvoering zeer compleet. De Sid voorvork behoud Specialized’s eigen brain techniek. In geupdate vorm. Een ‘brain positioning sensor’ is in de vork ingebouwd. Wat? Het zelfdenkend systeem zoals we dat al een tijd kennen en door de jaren heen steeds ‘soepeler’ is geworden wordt nog wat gefinetuned. Waar in het verleden de vork volledig ‘dicht’ was zonder impact heeft het hele gebeuren nu 20 millimetere vrije travel. Dit kleine beetje vering, welke deels verwaarloost wordt door de sag zorgt ervoor dat het ‘aan/uit’ gevoel volledig is verdwenen. Maar belangrijker: het wiel volgt beter zijn pad over kleine oneffenheden als wortels of op off-camber stukken.

Kom je vervolgens uit het zadel dan ben je inmiddels al door de 20 millimeter heen voel je het platform in de vork. Geen energieverlies dus, wel winst. Vind je dit minimaal ‘soppende’ gevoel niet prettig doordat je gewend bent aan een knetterharde lockout op je Fox Step Cast of oude brainvork dan kan dit met een S-tune (contact je specialized dealer) alsnog worden aangepast.

Onderdelen

De Epic HT komt in diverse uitvoeringen beschikbaar. In S-works en comp level (Fact 11m) versie. Een aluminium fiets komt er niet meer. Daarvoor is de Chisel op de markt. De S-works waar wij mee mochten spelen is zeer compleet uitgevoerd en een lust voor het oog. Het enige wat nog hetzelfde is als de huidige Epic zijn de wielen (en stuurpen) De Roval Control SL wielen die inmiddels twee jaar op de markt zijn bleven ongewijzigd. Geen probleem. Ze voldoen aan alle moderne eisen als brede (hoge) velgen. Hookless en standaard tubeless. Ook komen de (deels carbon) naven met DT swiss binnenwerk. Onderhoud is daardoor makkelijk en snel.

Wel nieuw zijn de banden die om de wielen te vinden zijn. De Fast Trak banden in Control uitvoering krijgen een nieuw karkas. Hierdoor is vooral protectie van de zijwang van de band een stuk steviger. Leek rijden deden we dan ook niet. Wel brak een aluminium ventiel af tijdens een testrit (je moet alles eens meegemaakt hebben).

AXS

Schakelen gebeurd draadloos. Als flipperen in de arcadehal danst de ketting van links naar rechts bij een druk op de knop. Even aantippen en het is al gebeurd. AXS mag met recht een ‘gamechanger’ in schakel land worden genoemd. Zo makkelijk, zo efficiënt. En dan nog de looks van de cassette!

Rondom het Dub crankstel is standaard een spider met Quarq powermeter gemonteerd. degelijk, bruikbaar. Er valt niks meer te upgraden aan een S works.

Qua componenten komt het merendeel nog steeds uit de stal van Specialized zelf. Een Power zadel gecombineerd met carbon S-works zadelpen en natuurlijk ook stuur & stuurpen uit de hoogste rangen van Specialized’s product range.

Het stuur meet 720 milimeter buiten-buiten. Niet extreem breed maar fors genoeg voor cross-country werk. Vier jaar terug zouden we dit nog breed hebben gevonden.

Rij impressie

We monteren pedalen en laten spacers onder het stuur vandaan zakken. Banden pompen we op tot 1.3 bar. Iets meer druk dan normaal in de 2.3 inch brede banden. Testen doen we in de bergen. Op hoogte. Ook uw testredacteur van dienst kan wat extra rode bloedcellen wel gebruiken. We klimmen, en dalen natuurlijk ook. Eerst over ‘fireroad’ zoals ze dat in amerika mooi noemen. In Duitsland is het dan weer een schotterpad. Bij ons gewoon een saaie grindweg. Klinkt toch minder charmant.

Wel ideaal om te testen zo’n brede strade, We rammen omhoog uit het zadel. Drukken de vork in tot zijn platform. Iets waar ik de eerste minuten even aan moet wennen (na jarenlange ervaring met een keiharde s-tuned specifieke brain) maar het gevoel energie kwijt te spelen in deze minimale marge verdwijnt vrijwel direct als mijn vers gekalibreerde powermeter rode cijfers begint te vertonen. We kletsen er lustig op los maar ondertussen druk ik ruim boven mijn ftp waarde. Zinnen worden korter, de lucht ijler. Brede paden worden smaller als we inmiddels tot boven 2500 meter hoogte zijn geraakt.

Eerste ervaring? De langere reach (en bijbehorende korte stuurpen) is een enorme verbetering als het om maatvoering gaat. De zitbuis is even hoog/lang gebleven als voorheen. De fiets zit bijna direct zoals ik het hebben wil. Waar ik voorheen een 100 & 120 millimeter stuurpen standaard in mijn tas heb zitten had ik nu totaal niet de behoefte nog langer/dieper te moeten zitten. Het lage gewicht met bijbehorende stijfheid geven het gevoel van een racefiets. Staand klim ik omhoog en waan jezelf een iets te vettige Alaphilippe. Inclusief open geritst shirt.

Berg op is mooi. Belangrijk en in wedstrijden essentieel maar stijf en licht zijn nagenoeg alle wedstrijdfietsen. We refereerde al eerder aan de F-SI van Cannondale. Misschien we de ‘bike to beat’ Qua comfort level wint deze Epic het zeer zeker. De fiets is beduidend rustiger. De zadelpen geeft de nodige flex en ook de achtervorken slurpen het één en ander op. Aan de andere kant, het blijft een hardtail. Fiets je niet ‘actief’ en blijf je te lang in het zadel zitten dan krijg je onherroepelijk op je falie.

We sturen een singletrack op. De berg af. Rollende paden, rock gardens en meterslange wortel tapijten wisselen elkaar af. Dit gaat genieten worden! Vang je de lastige secties te behoedzaam aan dan valt de fiets makkelijk stil. Durf je het iets ruiger aan te pakken dan blijft de hardtail juist verdacht goed op snelheid.. Zeker wanneer we een serie krijgen met diverse switchbacks komt het voordeel van de moderne geometrie naar voren. De fiets voel meer als een stugge fully dan diehard hardtail. Insturen gaat gemakkelijk, ook bij korte bochten. De wielbasis is dan wel met 16 millimeter gegroeid naar 1164, de liggende achtervorken (430 millimeter) en bijbehorende korte offset (42 millimeter)zorgen ervoor dat de fiets goed ‘spoort’

Een luisterend oor

Het zou niet de eerste keer zijn dat Specialized met een mooi nieuw product komt wat vol zit met eigen onderdelen. Eigen maatvoeringen en eigen standaarden. Door de jaren heen zijn er heel wat producten geweest waarbij later bleek dat deze eigenwijze denkwijze minder handig was dan gedacht. Niet handig qua uitwisselbaarheid, niet handig qua service en niet prettig qua kosten. Op de nieuwe Epic zijn dan ook heel wat kleine wijzigingen aangebracht waarbij de lokale Specialized dealer gaat zeggen: ‘eindelijk’ Zo heeft het frame terug BSA schroefdraad. Geen carbon OSBB, BB30 of whatever. Gewoon draadbussen, minimalistisch en van aluminium. Elk Shimano of Sram crankstel past. Een zegen! Ook de diameter van de zadelpen is aangepast. Van 27.2 naar 30.9. Geen extra kosten meer omdat enkel de duurste dropperpost past. Ook geen beperking meer in de hoeveelheid travel. Wil je een zadelpen met 15 centimeter verstelbaarheid? Kopen dat ding! Nog zo’n verbeering is de kabeldoorvoer. De oude Epic had een minimalistisch systeem met boutjes en busjes. Mooi en vooral totaal onpraktisch. Alle kabels gaan nu rechtstreeks naar binnen. Geen rubbers of clipje. Ook het doorvoeren bij het bracket is veel eenvoudiger omdat deze nu volledig open is. Bouw je een nieuwe fiets op, trek dan eerst een kabel voor je het bracket monteert. Scheelt een kwartier pielen.

Swat is gebleven. De inbusset onder de bidonhouder en kettingpons in de vorkbuis voegen absoluut gewicht toe. Maar niets is zo prettig als je rit kunnen vervolgen bij panne. Als laatste zijn reach en gewicht, twee terugkomende zaken essentiële eigenschappen waar de markt om vraagt. Een specifieke markt dat wel. We praten hier over de competitie gedreven doelgroep. De totale fiets weegt 7.8 kilo. Een beetje racefiets met schijfremmen weegt hetzelfde.

Conclusie

Het gaat te ver om te zeggen dat Specialized het wiel opnieuw heeft uitgevonden maar qua geometrie neemt het merk wel een belangrijk stap en hiermee voorsprong op de meeste concurrentie. Dat ze ernaar hebben gestreefd zo veel mogelijk technieken eenvoudig te houden en zich te houden aan de standaarden waar keihard om geroepen werd doet deugd. De stap terug naar schroefdraad bijvoorbeeld zal voor veel fietsenmakers een zegen zijn. Dat een voorderailleur niet meer past, en een dropperpost juist wel, is voor jan de toerist minder noodzakelijk maar speld je geregeld een rugnummer op dan zijn dit welkome verbeteringen.

Qua rijgedrag is de fiets vele malen meer handelbaar. Minder nerveus, leuker berg af en vooral veel minder stug. Fietsen met zo’n licht apparaat als S-works lijkt haast makkelijk berg op. Gaat de hardtail weer een opmars maken ten opzichte van de sterk oprukkende full suspension mountainbikes? Ik denk het niet. De Hardtail zal waarschijnlijk de komende jaren zelf meer en meer niche worden. Vering voor de massa, goed dalende hardtails voor de licentiehouder.

De Epic Hardtail is vanaf vandaag verkrijgbaar. Een frame koop je voor €2999,- De eerste fietsen zijn er vanaf €2099,-