Als je op zoek bent naar een nieuwe fiets zul je ze vaak tegenkomen, want ook al heb je de moeilijke knoop doorgehakt wel frame het moet worden, dan moet je de maat nog kiezen. Hieronder staan de geometrie tabellen die gelden voor een heel aantal Colnago's:
Op het eerste gezicht zullen de meeste hier niet veel wijzer van worden, daarom zal ik het met deze toelichting proberen wat duidelijker te maken.
Om te beginnen wil ik het belang van de bovenbuis en de balhoofdbuis ten opzichte van de zitbuis duidelijk maken. Een zadelpen kan je 7 tot meer dan 20 cm uit het frame laten steken, je hebt hier dus een enorme hoeveelheid speling. Als je zitbuis een 5 cm te kort is voor ideaal is dit dus prima op te lossen met een zadelpen die 5 cm verder uitsteekt. Alleen wat nu als de bovenbuis met een 12 cm nog 5 cm'er te kort is? Dit kan je in de meeste gevallen niet meer opvangen, want stuurpennen van 14 cm zijn al bijna niet meer te vinden. Als regel wordt altijd genomen dat je stuurpen eigenlijk tussen de 10 cm en 14 cm moet zijn. Hier is dus maar een paar cm speling mogelijk. Ik zou de maat van het frame altijd naar de bovenbuis vernoemen en niet naar de zitbuis zoals nu nog altijd gebeurd door bijna alle fabrikanten als ik een fabrikant zou zijn.
Voor de balhoofdbuis geldt hetzelfde. Meer dan 3 cm aan spacers is geen gezicht en draagt ook niet bij aan een stijf en sterk geheel. Met een super lichte voorvork is het zelfs erg af te raden. Bij een klein frame is de balhoofdbuis korter dan bij een groot frame, daarom kiezen wedstrijdrenners eerder een frame wat een maatje kleiner is als het een twijfel geval is. Waar de balhoofdbuis voor wedstrijdrenners vaak te lang is, is de buis voor toerfietsers vaak veel te kort. De balhoofdbuis is dus veel belangrijker dan een zadelbuis waar bijna iedereen altijd maar naar kijkt als er een frame aangemeten moet worden.
De lengtes van buizen wordt op verschillende manier gemeten. De zitbuis wordt meestal "center-top" of "center-center" gemeten. Center-top wordt in het bovenstaande plaatje aangeduid met 'Ps', center-center wordt aangegeven met 'pccs'. De balhoofdbuis wordt altijd gewoon van uiteinde tot uiteinde gemeten, top-top dus. De bovenbuis wordt altijd center-center gemeten worden, hier komt echt nog wat bij kijken. De bovenbuislengte moet namelijk altijd horizontaal gemeten worden om een gewoon frame met een slooping frame te kunnen vergelijken. De horizontaal gemeten lengte wordt in het bovenstaande plaatje aangegeven met 'O', de echte lengte van de buis met 'Os'.
Bij racefietsen zijn er geen extreme verschillen in geometrie zoals die erbij mtb'(nog) wel zijn. Merken als Cannondale en bijvoorbeeld Trek Oclv's staan bekend om hun lange bovenbuizen, als je kort bovenlichaam hebt of je wilt niet zo heel diep zitten dan is dit dus niet erg ideaal. Merkx heeft dan bijv weer langere balhoofdbuizen, dit is voor veel toerfietsers ideaal, maar voor iemand die sportiever op z'n fiets wil zitten kan de buis te lang zijn.
Om de maat van een nieuw frame te kiezen is het altijd het makkelijkst om van je oude/huidige fiets uit te gaan. Daarvan weet je namelijk wat je eraan wilt veranderen of misschien alles hetzelfde wilt houden. Het makkelijkste is dan natuurlijk om het geometrie tabelletje van je huidige frame op te zoeken en de maten van je stuurpen en aantal cm aan spacers te meten. Maar als je een ouder model hebt zijn de tabellen soms onvindbaar, dan zul je de maten dus zelf even op moeten meten. De balhoofdbuis opmeten is een koud kunstje, de bovenbuis kan iets lastiger zijn in het geval van een slooping frame. Dan kan een helpende hand met een waterpas en een lat uitkomst bieden.
Als je weet wat wat je nieuwe positie moet worden kan het vergelijken beginnen tussen de verschillende maten en/of verschillende merken en/of modellen. Je zoekt in iedere tabel de lengte van de bovenbuis die jij ongeveer nodig hebt en dan kijk je wat voor een balhoofdbuis je erbij krijgt. Een frame zo kiezen dat je een 12 cm stuurpen nodig hebt en geen spacers meer onder de stuurpen hebt zitten zou ik niet aanraden als je niet heel zeker bent van je positie. Als je dan namelijk iets dieper wilt gaan zitten kan dat bijna niet meer, terwijl als je 1 maatje kleiner had gekozen met 1 cm spacer onder je stuurpen en een 13 cm pen je dezelfde positie had gehad, maar nog wel meer verstel mogelijkheden.
En dan denk je dat je het allemaal een stuk beter begrijpt na dit verhaal, maar dan komt er nog wat om de hoek kijken en dat is namelijk de zadelpen. Het gaan dan niet om de lengte van de zadelpen, maar de hoeveelheid "set-back". Als eerst een foto van een zadelpen zonder set-back (Extralite the post):
En dan nu een zadelpen met set-back (Ritchey Wcs carbon):
Normaliter kies je op een racefiets een zadelpen met set-back, dit is omdat dan de gewichtsverdeling tussen voor en achterwiel ideaal is en de hoek die je benen maken tijdens het trappen. Maar een Ritchey zadelpen geeft je ongeveer 2,5 cm set-back, hierdoor wordt de afstand tussen het zadel en het stuur wel 2,5 cm groter als bij een pen zonder set-back. Dit is een aanzienlijk verschil. Als een frame (bijv 2e hands) eigenlijk te lang is qua bovenbuis kan je op deze manier dus nog ruim 2 cm winnen, ideaal is het niet maar het kan prima. Als je een heel kort bovenlichaam hebt kan een zadelpen zonder set-back ook uitkomst bieden net zoals wanneer je naar verhouding korte bovenbenen hebt.
De hoek van de zitbuis geeft echter een zelfde effect als een zadelpen met set-back. Als de hoek kleiner (heet 'sc' in bovenste plaatje) wordt kom je verder achter het bracket te zitten. Bij een frame met een kleiner hoek kan je dus eerder besluiten om voor een zadelpen zonder set-back te kiezen. Bij tijdrit fietsen is deze hoek meestal veel groter, hierdoor krijg je een andere houding op de fiets die voor tijdritten efficienter is. Voor toergebruik en wedstrijd gebruik is daarom een tijdrit frame niet aan te raden om je veel te veel op het voorwiel hangt waardoor je slecht bochten kunt rijden en veel druk op je armen en schouders hebt.
Ik vind het voor nu wel even mooi geweest, als ik nog meer verzin dan zet ik het er in de loop van de avond/week nog wel bij. Als iemand nog toevoegingen of verbetering heeft hoor ik het natuurlijk graag.
Heb je met bijvoorbeeld de Fizik Arione weer wat meer mogelijkheden om jezelf lekker op de fiets te zetten? Eigenlijk vragen dit soort posts om een sticky... (net als ook de TS Bikes Scott opbouw draad)