Eerste keer zelf een wiel bouwen

[gurb]

Als Corona-project heb ik ook mijn eigen wielen gebouwd, met veel input vanuit dit topic!

TLDR: leuke skill om te leren, helemaal niet moeilijk en blij met het resultaat!

Ik ben voor mijn eerste wielset voor rechttoe rechtaan gegaan: DT Swiss 350 naven, RR511 velgen en zowel voor als achter 28 spaken met J-bend en kruislings gespaakt (voor over 2, achter over 3). Ik kom van een Fulcrum racings 77 setje (=Fulcrum Racing Sport), dus ik hoefde niet voor ultralicht of ultrahoog te gaan om erop vooruit te gaan.

Qua gereedschap heb ik een wielrichter van Rose, dishing tool van Tacx, spokey spaaksleutel en de spaakspanningsmeter van Parktool gebruikt. Ook heb ik het boek van Roger Musson gekocht en als leidraad gebruikt.

Het uiteindelijke bouwen en richten viel me eigenlijk alles mee. Ik heb er flink de tijd voor genomen en er in totaal drie avondjes op gehobbyd. Het meest opvallende voor me was hoe 'krom' de spaken er eigenlijk initieel ingaan, voordat je ze gaat aandraaien. Verder wilde ik als beginner natuurlijk zo goed mogelijk alle spanningen gelijk hebben, en kost dat nog de meeste tijd. Ik denk dat als je meer vertrouwen hebt, je het al eerder goed vindt.

Ik heb natuurlijk wel een beginnersfout gemaakt : in het achterwiel één te korte spaak erin gevlochten. Ik vond het al gek dat ie initieel zo'n grote afwijking had. Ik kreeg m uiteindelijk wel recht en op spanning, maar de te korte spaak had zijn schroefdraad nog deels buiten het nippel zitten (dat was ook de bevestiging dat er iets mis was). Hierna de spaak vervangen en geen centje pijn.

De wielen hebben nu zo'n 2.5k km gelopen en ik heb er maar één issue mee gehad: ik merkte een vibratie bij het aanremmen op hoge snelheid aan het voorwiel. Bij inspectie bleek één spaak een deuk te hebben (waarschijnlijk bij vervoer in de auto gebeurd), en daardoor het wiel een kleine slag. Met mijn nieuwe skills natuurlijk dit probleem in tien minuutjes kunnen oplossen door de spaak te vervangen. Verder ben ik erg blij met hoe ze rollen, en ze lijken wat minder te 'zoeken' in de bochten dan mijn oude set. Ze hebben allerlei slechte wegen, klinkers, matig beton en gravel prima verteerd.

foto's:

[lugosi]

Goed gedaan man.

Altijd fijn om op je zelf gebouwde wieltjes te kunnen rijden.

[havana]

Goed bezig!

Als ik dan één punt van feedback mag geven, het is spaakkrachtmeter en niet spaakspanning !

[Oppbogga]

Het meest opvallende voor me was hoe 'krom' de spaken er eigenlijk initieel ingaan,

Die ervaring heb ik bij het vlechten van de spaken voor zover me dat nog voor de geest staat niet.
Heb je de nippels er in het begin niet al te veel al opgedraaid?

[gurb]

Thanks allen!

Het meest opvallende voor me was hoe 'krom' de spaken er eigenlijk initieel ingaan,

Die ervaring heb ik bij het vlechten van de spaken voor zover me dat nog voor de geest staat niet.
Heb je de nippels er in het begin niet al te veel al opgedraaid?

Ik denk dat het meer komt omdat je bij 3x kruisen relatief lange spaken hebt voor de straal van je wiel; als je dan de tweede kant gaat doen moet je de spaak toch best even buigen (in het elastische gebied natuurlijk) om ze door de gaten te krijgen. Het geheel blijft dan ook best onder spanning in een bocht staan tot je de eerste keer de nippels gaat aandraaien. Ik had me dat bij voorbaat niet zo gerealiseerd, dus ik dacht ik zet het hier neer voor andere beginners

[Rob71]

hoi,

Dan zijn er nog wel 2 beginnersfoutjes meer waar je de volgende keer op kunt letten.
Zo te zien ben je niet gelijk begonnen. ALs je kijkt naar de foto waar de wielen los op staan dan zie je dat bij het ventiel van het rechterwiel de spaken naar elkaar lopen. Dat is iet helemaal zoals het hoort. Nu heb je daar bij een wiel met relatief weinig spaken minder last van, maar zou je dit hebben gedaan bij een wiel met 36 spaken, dan ben je al wel meer aan het pielen om je pomp op het ventiel te krijgen.

Daarnaast moet je de eerste rij spaken aan beide kanten van buiten naar binnen laten vallen. Dan heb je de lastigste alvast gehad. Als je dan de laatste 2 rijen van binnen naar buiten laat vallen dan hoef je ze niet te buigen, zoals je nu wel hebt gedaan.

mvg
Rob

[gurb]

hoi,

Dan zijn er nog wel 2 beginnersfoutjes meer waar je de volgende keer op kunt letten.
Zo te zien ben je niet gelijk begonnen. ALs je kijkt naar de foto waar de wielen los op staan dan zie je dat bij het ventiel van het rechterwiel de spaken naar elkaar lopen. Dat is iet helemaal zoals het hoort. Nu heb je daar bij een wiel met relatief weinig spaken minder last van, maar zou je dit hebben gedaan bij een wiel met 36 spaken, dan ben je al wel meer aan het pielen om je pomp op het ventiel te krijgen.

Daarnaast moet je de eerste rij spaken aan beide kanten van buiten naar binnen laten vallen. Dan heb je de lastigste alvast gehad. Als je dan de laatste 2 rijen van binnen naar buiten laat vallen dan hoef je ze niet te buigen, zoals je nu wel hebt gedaan.

mvg
Rob

Dat eerste lijkt maar zo omdat het wiel iets gedraaid tegen de muur staat; kijk maar op de foto met mijn fiets, waar de ventielen op 6u staan (het wiel waar je het over hebt is het voorwiel). Ik heb daar in elk geval wel op gelet. (En ook op dat het logo op de naaf is uitgelijnd).
Het tweede weet ik zo even niet meer, ik heb de volgorde van Roger Musson aangehouden. Maar het buigen dat ik bedoelde had niet met het van binnen naar buiten of het kruisen an sich te maken hoor, meer dat het zonder spanning lastig was de naaf ver genoeg te roteren. Dan zijn voor je gevoel de spaken die de andere kant op gaan wijzen te lang om door de velg te krijgen. Maar is dus allemaal goed gekomen.

[Rob71]

Top. Goed gedaan dan

mvg
Rob

[matthiav]

Een vraag voor de experts hier. Ik ben een amateur-wielbouwer en heb ondertussen een tiental wielsets gemaakt, zowel voor mezelf als voor vrienden. Op ééntje na heb ik met geen enkele set problemen gehad. Het probleemgeval betreft een vriend van me, een boom van een kerel, 90 kg met een geschiedenis van spaakbreuken. Van een carbon wielset van Mantel heeft hij al tig spaken gebroken. Ik was er gerust in dat dit met een setje van mijn hand niet ging gebeuren, maar helaas. Ik moet er wel bijvertellen dat hij van het nonchalante type is. Dus als hij bij me langskomt met een "slagje in zijn wiel", dan staan er drie spaken volledig los.

Nu ben ik dus op zoek naar manieren om dit te voorkomen. Het gaat over een hoge carbon velg voor schijfremmen, achterwiel en met 28 spaken. Ik heb dus uit voorzorg al zeker niet op het aantal spaken bespaard. De gebruikte spaken zijn Sapim D-Light, waar ik persoonlijk zeer goede ervaring mee heb op de MTB. Die moeten dus ook sterk genoeg zijn voor zijn set, dacht ik.

De concrete vragen die ik hier heb gaan over de sterkte (en de fysica daarachter) van spaken. Intuitief zou ik denken dat hoe dikker een spaak is, hoe sterker deze is. De Sapim D-Light is een double butted spoke met 1.65 middenstuk, dunner dus dan de klassieke 2.0-1.8 butted spaak. Toch wordt deze specifiek aangeraden voor MTB. Opvallend, op de website van Sapim wordt voor racefietsen de Race (2.0-1.8) aangeraden in plaats van de D-Light, waarom? Ik zou denken dat spaken voor MTB sterker dienen te zijn.

In mijn zoektocht kwam ik al op deze interessante webpagina uit. Vooral die tweede tabel met sterkstes en fatigue life is interessant. De Sapim X-Ray steekt er hier met kop en schouders boven uit. Maar ik begrijp even niet waarom een bladed spake, die bovendien nog eens heel wat lichter is, zoveel sterker zou zijn. Het is me ook niet volledig duidelijk of 'sterkte' hier gaat over de maximale trekkracht (een kracht in het verlengde van de spaak) of de laterale verbuiging (kracht loodrecht op de spaak) die een spaak kan verdragen. Verhelderende inzichten zijn welkom

[TL@]

Sommige mensen maken alles stuk, daar kan je weinig aan doen.

Ik zou beginnen met een wiel met nog meer spaken, 32 of zelfs 36 en de spaakspanning tegen het maximum aan (met de band erop)

[Keezx]

@matthiav
Je verwart sterkte met duurzaamheid en bovendien wordt de "sterkte "aangegeven in N/mm2 en dat is niet de sterkte (whatever dat is) van de spaak , maar gerelateerd aan de doorsnede, het materiaal dus.
Het gaat natuurlijk altijd om de treksterkte, maar of het de rekgrens, dan wel breeksterkte is < Sapim mag het weten, buigsterkte is irrelevant bij spaken, ze worden uitsluitend op trek belast , als het goed is....
Spaken breken bijna altijd door vermoeiing en eerder als ze bij elke toer van het wiel van nul tot maximaal belast worden.
In het algemeen is dus niet de dikte van de spaken bepalend voor de duurzaamheid van een wiel...
Als een rijder het klaarspeelt om een achterwielspaak (links) van nul tot maximaal te belasten en vroegtijdig te breken, dan heeft dat wiel een configuratie van geometrie, aantal spaken en velg die niet past bij die berijder.
In de praktijk is het aantal spaken hier de bottleneck.... en zoals Tl suggereert , spaakspanning zo hoog mogelijk.
Is een berijder nonchalant , dan moet je de configuratie nog conservatiever kiezen...

Ik geef het voorbeeldje van 1 mijn sets wielen met Sapim Race opgebouwd, die zouden volgens de spcificatie nog geen 1 miljoen wisselingen overleven, dat is bij 30 km/uur pakweg 70 uur......
Dat setje heb ik al een jaar of 6 en pakweg 30000 km, dat is dus ruwweg 1000 uur, nog geen spaak gebroken, dus de configuratie is voor mij ruim voldoende...

[lugosi]

Voor iemand van 90kg die nonchalant is en al een voorhistorie heeft zou ik eerder 32 spaken in het achterwiel gebruiken.

Ik zou ook geen D-light gebruiken.

Je spreekt over spaken die losstaan, dat heeft niets te maken met de sterkte van spaken.

Keez heeft gelijk dat sterkte en duurzaamheid niet gelijk zijn aan mekaar.
Onder de tabel van het artikel dat je vernoemt staat overigens nog nuance ivm de absolute sterkte tov de dikte.

Om problemen te vermijden gebruik je dus meer spaken, sterkere spaken en optimaliseer je de spaakspanning.

(een bladed spoke is in feite gewoon een ronde spaak die plat gemaakt is, door deze bewerking wordt hij op die plaats sterker, meestal breekt de spaak echter niet op dit gedeelte maar bij de bocht of nipple en daar is ie dus niet sterker).