Het is 2002 wanneer ik als ‘klein menneke’ voor het eerst op een mountainbike zit. Een Specialized Rockhopper. Een fiets uit hetzelfde modeljaar als de allereerste Epic. De mountainbike met brain techniek. Al 18 jaar zijn de fietsen met Specialized’s eigen dempers op de markt. Nu is er de volgende generatie. Niet zo zeer lichter of stijver. Wel specifieker. De Epic is wild, een competitiebeest. Alle ins en outs lees je nu.

Bij het zien van de Epic was mijn eerste gedachte ‘die ken ik al’ en inderdaad, heel veel anders ziet de Epic er niet uit. Logisch ook, na zo veel jaren zijn de meeste fietsmerken er wel uit hoe een goede fully zou moeten werken. De nieuwigheden zijn dan ook vooral een doorontwikkeling van het huidige model, gecombineerd met de vraag uit het peloton én een voortborduursel op de ultralichte weg die Specialized met de Epic HT is ingeslagen.

En wat vraagt dat peloton? Mountainbiken verandert. En met name dat alles steeds extremer moet maakt het lastiger voor een fabrikant om een goede racefully te maken. Je wilt met zo’n fiets namelijk én snoeihard omhoog rijden. Én als een kamikazepiloot naar beneden. Specialized was met de vorige generatie merken dan ook één van de eerste grote spelers op de markt die het ‘long, low&slack’ principe bij een cross-country fully toepaste. We typen het keer op keer, maar frames worden alsmaar langer, de vork hoek luier en de bracket komt lager. Met de nieuwe Epic gaat Specialized nog een stap (of 2) verder.

Veranderingen

De grootste nieuwigheden aan de Epic zijn vooral het lichtere, simpele frame. De voorkant lijkt haast 1 op 1 te zijn gekopieerd van de Epic hardtail. Buizen zijn rond en flink oversized. Hierdoor kan met behoud van stijfheid een dunnere wanddikte worden gebruikt. Verder missen we het kenmerkende driehoekje onder de zadelpen en zien we dat de demper veel kleiner is geworden. De slang die de luchtkamer en brain koppelt, is weggewerkt in de ‘yoke’ het tussenstuk tussen demper en frame. Een klein detail met grote gevolgen. Met name als het op de stijfheid aankomt. Als laatste is er dan de brain zelf. Deze is volledig vernieuwd, strakker geworden. Meer aan-uit en vooral betrouwbaarder. Kleine veranderingen met een groot effect. We leggen ze één voor één aan je uit.

Frame

Zoals gezegd is er door de carbon boys goed gespiekt bij de ontwikkeling van de Specialized Epic Hardtail. De buizen zijn simpel van profiel, ruime kokers en bieden daardoor veel stijfheid. Om meer ‘standover height’ te creëren is het driehoekje onder de zadelpen verdwenen. Even wennen, want dat maakte een Epic toch een beetje de Epic.
Het volledige frame is gemaakt van carbon. Zowel de voorste driehoek als de achterkant. Aan de achterzijde is, net als bij het vorige model, het draaipunt ter hoogte van de achternaaf vervallen. Flex in het carbon zorgt voor voldoende marge waardoor geen extra lagers noodzakelijk zijn. Buiten dat het frame zo’n 100 gram lichter is als zijn voorganger is met name de stijfheid van de achterkant enorm verbeterd. Tot wel 15% minder vervorming moet er optreden bij stevig aanzetten. Een voelbaar verschil! Geblindoekt is het haast onmogelijk om de Epic te onderscheiden van een hardtail.

Alle kabels lopen volledig binnendoor. Via een soort kleine tunnel lopen de kabels en leiding richting de achterbrug. Het lijkt wel een harmonicabus. Kabels zitten stevig vast in hun geleiding waardoor van gerammel geen sprake is. Door de horizontale demper is er ruimte voor twee bidonhouders en Specialized zet de ingezette lijn om ‘gewoon’ weer BSA schroefdraad te monteren door. Wat kan het leven toch makkelijk zijn.


Een soort harmonicabus

Geometrie

Een brain is mooi, lichte wielen zijn vet, maar eerlijk gezegd is het de veranderde geometrie die van deze fiets een next-level racemachine maakt. Om ervoor te zorgen dat deze fiets namelijk haast als een endurofiets aanvoelt berg af is de geometrie van de veel meer all-mountain georiënteerde Stumpjumper FSR bijna een op een gekopieerd. Dezelfde luie 67.5 graden balhoofdhoek. Dat is twee(!) graden luier dan de nog prima up-to-date voorganger. Dit samen met een 1.5 centimeter langere reach (470mm in Large) maakt de fiets zeer bijtijds. De balhoofdhoek is zelfs nog luier dan een Mondraker F-Podium. Toch wel hét merk dat de moderne geometrie rage in gang heeft gezet.

Om de lange reach en bovenbuis te compenseren is een zeer korte (in mijn maat XL een 75 millimeter) stuurpen gemonteerd. Samen met het 780 millimeter brede stuur en voorvork met korte offset voelt de fiets berg af inderdaad direct aan als een mini-enduro bike.

En dan de truc. Van enkel bergaf fietsen is nog nooit iemand wereldkampioen cross-country geworden. De liggende achtervorken zijn met 433 millimeter niet buitengewoon kort. Wel zijn ze 5 millimeter korter dan de oude Epic. Dit komt het korte stuurgedrag ten goede. Om de fiets berg op mee te laten tellen is de zitbuishoek steiler geworden. Bijna één graad, tot 75,5. Ook is het bracket lager komen te liggen. Bijna één centimeter zelfs. Veel lager dan gemiddeld. Doordat specialized de brain vering gebruikt wordt er voorkomen dat de fiets te ver inzakt tijdens het trappen waardoor je pedalen de grond kunnen raken.

Kort door de bocht: De fiets heeft net niet de achterkant van een hardtail, terwijl de cijfers aan de voorkant sterk overeen komen met Specialized’s iconische all-mountainfiets, de Stumpjumper. De ideale mix tussen uphill en downhill?

Brain

Een Epic is pas een Epic wanneer er een brain op zit. Het zelfdenkende veerconcept van Specialized zorgt ervoor dat de fiets wel veert wanneer het nodig is, maar niet reageert op de trapbeweging van de berijder. Door de jaren heen heeft de Brain een grote schare fans opgebouwd. De groep die het systeem helemaal niets vindt, is aan de andere kant ook behoorlijk. Dit is vooral te danken aan de betrouwbaarheid van het systeem. Want eerlijk is eerlijk, de brain dempers gaan nog weleens stuk. En dan hebben we het niet over dempers die niet meer werken door gebrek aan service. Wel over dempers die er snel en plots mee ophouden. Natuurlijk word dit dan altijd netjes opgelost en onder de garantievoorwaarden vervangen. De nieuwe brain moet hier korte metten mee maken. Om deze claims kracht bij te zetten verruimt Specialized hun service interval voor de demper.

  • Service luchtkamer bij 125 ipv 50 rij uren.
  • Volledige brainservice 250 ipv 200 rij uren.
  • 2 jaar garantie op de brainwerking en een ruildemper programma beschikbaar bij grote dealers.

Slang en Yoke

Een duidelijk pijnpunt bij de vorige generatie was de slang tussen de luchtkamer en brain. Deze liep onder de Yoke naar de achtervork. Een punt waar behoorlijk veel belasting op komt. Met name zijdelings. Het kwam dan ook geregeld voor dat de demper een ‘knikje’ kreeg en zijn werking verloor. De slang loopt nu door de yoke en komt recht onder de staande achtervork uit. Zo is het systeem amper nog gevoelig voor deze bewegingen.

Een andere verandering is de positie van de brain. Deze zit nog steeds achter de as, zo laag mogelijk bij de grond. Echter is het systeem nu opgedeeld in een horizontaal en verticaal gedeelte waarbij de eerstgenoemde weggewerkt wordt in het frame. Alsof je kijkt naar een luxe uitlaatsysteem.

Intern is het systeem daardoor volledig opnieuw uitgevoerd. De basis blijft gewoon hetzelfde. Een inertia ventiel houdt het systeem gesloten. Wordt de druk op het systeem door impact van onderaf te groot, dan laat het ventiel olie doorstromen en kan het veersysteem in werking treden. Door de jaren heen is de brain steeds lager en verder naar achter komen te liggen. Ook is het aantal instelmogelijkheden geminimaliseerd. De brain fade, de knop waarmee je bepaald hoe ‘straf’ de brain zijn werk doet, heeft nog vier standen. Weinig opties, maar een duidelijk verschil in rijgedrag.

Opvallend aan de constructie met de brain in de achtervork is het feit dat dit de plaats is waar het frame ook moet kunnen bewegen om het wegbezuinigde draaipunt daar te compenseren. Juist daarom heeft Cannondale bij hun scalpel het ‘flexpoint pivot’ ontwikkeld.

Voorvork

Een klein jaar geleden mocht ik een kijkje nemen bij het hoofdkantoor van Specialized in Morgan Hill California. De suspension engineers daar vertelde vol trots hoe zij de ‘brain positioning sensor’ hebben ontwikkeld. De brain techniek in de Epic hardtail heeft 20 millimeter ‘vrije travel’ voordat de brain functie voelbaar werkt. Deze vrije ruimte moest de kleine oneffenheden beter uitfilteren en meer contact met de ondergrond genereren. En dat klopt. Het werkt. Het voldoet zoals verteld. Maar een brain koop je voor het aan-uitgevoel zonder dat je knoppen hoeft te bedienen. Niet om een dure vork te hebben waarbij het lijkt alsof je in een pot stroop aan het roeren bent.

De brain demper zoals geplaatst in deze nieuwe Sid Ultimate is dan ook weer ouderwets hard. Keihard. Zo hard zelfs dat ik de brain fade tijdens mijn eerste rit met de vork verder en verder open heb gezet. Uit is weer echt uit. En dat is fijn! Een fully die, wanneer je uit het zadel komt, aanvoelt alsof je fiets totaal geen vering heeft. Ultiem!

Wielen

Mijn testfiets is een Expert uitvoering in maat XL. Deze wordt geleverd inclusief carbon wielen met vernieuwde velgen en DT-swiss naven. De wielen die in de S-works geleverd worden zijn pas echt het vermelden waard. Een setje world-cup proof wielen weegt compleet namelijk maar 1240 gram. Extreem licht. Zeker als je ziet dat Roval, het wielenmerk van Specialized onlangs een 1285 gram wegende klim wielset op de markt heeft gebracht en daarbij als marketing slogan gebruikt: Onze lichtste clincher wielen ooit gemaakt’. Deze mtb set is dus nóg lichter!.

Buiten stijf zijn deze wielen vooral comfortabeler en meer ‘impact proef’. Gelukkig maar. Een setje wielen van krap €2000,- mogen even heel blijven. Met name door de vorm van de velg aan te passen en de velgrand zeer breed te maken, dik 4 millimeter, kan het geheel ondanks het lage gewicht toch tegen een stootje.

Door gebruik te maken van zeer minimalistisch gevormde naven en DT-swiss onderdelen blijft het gewicht extreem laag.

Onderdelen

Het mooie van een fiets met brain dempers is dat het stuur mooi opgeruimd blijft. Oke, deze Expert versie heeft geen dropperpost, en natuurlijk ook geen voorderailleur. Maar slechts drie kabels ziet er gewoon erg ‘slick’ uit. De remmen zijn van Sram, de Level TL versie. Schakelen gebeurt met een mix van Sram X.0 en GX. De componenten zijn allemaal van Specialized en enkel van aluminium. Geen mooi carbon zadelpennetje hier. Als zadel is gekozen voor de agressieve Specialized Power en dat is prettig. Geen bezuinigingen op de contactpunten.

De wielen zijn standaard tubeless en de fiets wordt geleverd inclusief bidonhouder met swat-tool. Een multitool welke noodzakelijk is om bijvoorbeeld je wielen te kunnen demonteren. Handig!

Rijtest

Op het moment dat ik de fiets thuis ontvang om mee te rijden zijn grenzen nog steeds gesloten en vertoont het bos in praktijk ook nog steeds erg veel trekjes van de Sahara. Ik probeer de fiets op zoveel mogelijk routes als mogelijk om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de fiets. Met name berg op, en af. De demper dient afgesteld te worden op 13 millimeter sag. Zo gezegd zo gedaan. De vork stel ik ook in conform de eisen en nadien draai ik de brain fade zoals ik dat gewend ben naar ‘firm’. Compleet gelockt als het niet noodzakelijk is.

Vrijwel direct begin ik te klimmen, en ook bijna direct begint mijn grimas een glimlach te vertonen. Rustig klimmen met deze fiets is simpelweg niet mogelijk. De zithouding is agressief, de steile zitbuis drukt je naar voren. Er zit vanaf nu een Kulhavy in iedereen! Zoals de boomlange Tsjech in 2012 naar de Olympische titel sprintte, met ietwat onorthodoxe zithouding, zo klim ik nu door het bos van Zeddam, Groesbeek en Maastricht. Stuur laag, kont uit het zadel en trappen met die slasaus benen. De brain functie houdt de fiets stijf als een plank. Bij de eerste de beste afdaling word ik dan ook direct afgestraft. Lang verhaal kort. De nieuwe brain, zowel voor als achter is dermate stug met veel platform dat de fiets totaal niet aanvoelt zoals de huidige Epic. Na flink experimenteren rijd ik eerst met de brain-fade 3/4e open in combinatie met de 13 millimeter sag. Dit voelt prettig. Ik merk nauwelijks energieverlies en gebruik wel mijn volledige veerweg. Dit was hiervoor niet het geval. Zet je de brain compleet dicht dan voel je ook zeer duidelijk wanneer het systeem in werking wordt gesteld. Met een soort ‘klikje’ alsof er iets los zit onder het zadel.

Later laat ik de luchtdruk zakken. Zo’n 20 PSI minder (160 ipv 180). De brain functie zet ik weer een klikje verder richting firm. Dit blijkt nog fijner. De demper spreekt meer aan, voelt minder stug en progressief. Want dat zijn de nieuwe XC-fully’s zoals deze Epic. Progressief! De demper lijkt je haast tegen te werken bij de voorgeschreven druk.

Met een lagere druk en de brain fade half dicht voel ik me het prettigst en voelt de fiets fabuleus. Met de voorvork haal ik hetzelfde ‘trucje’ uit. 10 PSI eruit, de brain fade staat op stand 9 uit 25.

Mini enduro, maxi hardtail

Met de settings on point is het tijd om echt hard te gaan. De Expert heeft geen dropper en dat merk je. Gelukkig heb ik een draadloze Sram AXS dropperpost tot mijn beschikking die past, en hemeltjelief wat een verschil. De lange luie voorkant laat de fiets voelen alsof we trails aan het rijden zijn in Oostenrijk. Enkel de vork roept je af en toe terug. Komt er na de afdaling een kort klimmetje dan ram je uit het zadel direct omhoog. Specialized heeft met deze fiets echt de twee werelden goed weten te combineren.

Epic Evo

Net als Cannondale en zijn Scalpel heeft ook Specialized twee versies van deze fiets gemaakt. Buiten de normale Epic is er ook een Evo versie. Deze fiets heeft eenzelfde frame. Groot verschil is dat de fiets voor én achter een rockshox demper heeft. Zonder brain! Juist, een Epic zonder brain. Dit levert een meer speelse fiets op. De vork heeft hierom ook 12 centimeter veerweg, terwijl de achterdemper het met 11 centimeter moet doen. Een dropperpost is standaard en de voorband heeft beduidend meer nop. De Epic Evo is de volgende stap in ‘agressief xc’ Doordat de Brain vervalt, is de fiets ook aanzienlijk comfortabeler en minder stug. Meer geschikt voor de speelse rijder en toerfietser, minder voor de hardcore racer.

Conclusie

Specialized heeft met de Epic opnieuw een zeer fraaie fiets afgeleverd. Een model dat perfect past in de lijn die het merk voor XC met de Epic HT heeft ingezet en een fiets die niet alleen qua cijfertjes imponeert maar ook in het terrein. De fiets klimt ‘ziek goed’ zoals de jeugd zou zeggen en daalt als een malle. De geometrie is vooruitstrevend en werkt. De brain is stugger dan vroeger en voelt zoals de Epic modellen van een jaar of 6/7 terug. Op- en aanmerkingen hebben we ook. De eenvoudige aluminium componenten zoals de zadelpen en de keuze om bij een fiets van dit niveau Sram XO met GX te mixen voelt als verkeerd besparen. Waar de wielen een upgrade kregen naar DT-Swiss zien we in deze – nog steeds erg lichte – fiets een zware aluminium crank en GX cassette. Dat mag/moet gewoon een complete groepset zijn. Owja, het gewicht. 9.8 kilo weegt een hardtail Deze Expert klokt net boven de tien.

Een ander belangrijke punt is het feit dat door de aangepaste geometrie en veel stuggere brain en bijbehorende progressieve vering de fiets steeds minder wordt gemaakt voor ‘Jan de toerist’. Nee, die kan beter kiezen voor een Epic Evo. Deze fiets heeft worldcup ambities. Daar is hij voor bedoeld en zo voelt het geheel ook. Rammelen maar!

Modellen