Schuiven op grind en ploeteren door de modder. Beide offroad, beide met handen onder in de guidon. Het ene in de zomer, het ander hartje winter. Kan dat met dezelfde fiets? Volgens Specialized wel. Met de compleet vernieuwde Crux.

Hoe mooi het ook is om te kijken naar baggerende moddermannetjes tussen kluwen vol stomdronken wauwelende Vlamingen, dampende frituren met friten en pils, opblaasbare wasmachines en prik-en-tik mannetjes, het blijft een niche sport. Want hoewel het op de bank met dekentje en donker gebrouwen biertje goed toeven is, zelf crossen is een ander verhaal. Het is dan ook prima te verklaren waarom steeds minder merken een specifieke crossfiets maken. Salescijfers geven de doorslag. Vanaf vandaag zal de modelnaam ‘Crux’ op de website van cyclocross naar gravel verschuiven.

Bekijken we de fiets voor het eerst, dan denken we vooral: Een Aethos met dikke banden. Je weet wel. Die vederlichte klimfiets met flinterdunne carbon buisjes. Collega Hans testten hem eerder (review) en ook Edwin mocht er mee aan de haal. Ik heb nog nooit op de Aethos gezeten. Wel heb ik jarenlange ervaring met de Crux. Sterker nog. Bijna de complete familie heeft mijn schuur gehaald. Hier een review, of hier, en hier, en ook hier. Het zal je niet verbazen dat ik mijn weg op de Crux altijd goed heb kunnen vinden. Een strakke snelle crosser die in zijn categorie nog behoorlijk comfortabel is. Als gravelbike heb ik er maar beperkt ervaring mee. Vooral omdat ik graag met wat vettere banden rijdt, en juist dat was bij de Crux tot op heden niet mogelijk.

Deze nieuwe Crux is heel simpel gezegd een aangepakte Aethos samengesmolten met het cross-dna van de Crux. Wanneer ik de exclusieve presentatie van de fiets bij woon tijdens het wereldkampioenschap wielrennen in Leuven frons ik even de wenkbrauwen. Een gravelbike om mee te crossen. Dat werkt vaker niet dan wel. We kennen allemaal de Cervelo Aspero van Joris Nieuwenhuis nog. Beide categorieën lijken behoorlijk op elkaar, maar verschillen in de details vaak behoorlijk. Dit zit dan vooral in de geometrie. Gelukkig heeft Specialized hier goed over nagedacht. Bij het over elkaar leggen van de geometrietabellen zien we nauwelijks verschil tussen de vorige crux en deze nieuwe raket. Het bracket ligt 5 millimeter lager en de reach is één centimeter langer. Verder zijn alle waarden vergelijkbaar. Mooi!

Hoe licht?

Tot zover de sceptische kant. Want deze Crux is wel degelijk iets bijzonders. De afgelopen weken fietste ik op behoorlijk wat gravelbikes. Onder andere op deze nieuwe BMC. Edwin mocht dan weer met de verse Checkpoint van Trek op pad. Allemaal fietsen met stuk voor stuk bijzondere features en mooie technieken. Maar ook allemaal fietsen van pakweg 8,5 tot 10 kilo. De S-works Crux die ik tot mijn beschikking krijg weegt (schrik niet) 7,2 kilo! Rijklaar. Een record. In het verleden fietsten ik een jaar op de Open Wi.De. Één van de lichtste gravelfietsten die er toentertijd beschikbaar was. De Crux maakt korte metten met alle andere merken. 725 gram voor een S-Works frame, 825 gram voor een Pro model. De complete fiets weegt zoals gezegd 7,25 kilo compleet. Al snel een dikke kilo lichter dan de concurrentie.

Frame

Zoals gezegd ligt de basis voor dit frame bij de Aethos. Een frame dat volledig anders word gebouwd dan fietsen als bijvoorbeeld de Tarmac. Dunne ronde buizen. Een uiterlijk zoals een kind een fiets tekent en nergens overbodige details omwille van de looks. Qua geometrie is de fiets dus bijna gelijk aan de vorige Crux. Nieuw is met name de ruimte voor (erg) brede banden. 650Bx2.1 of 700Cx47mm is geen probleem. Standaard worden er echter maar 38 millimeter brede bandjes gemonteerd. Specialized biedt de Crux enkel aan in 1x setup. Een voorderailleur past, Maar enkel met de los te monteren bevestigingsbeugel. Fiets je met enkelblad, dan heb je zo een mooi clean uiterlijk. Buiten de bredere ruimte rondom de banden zijn ook de carbon lay-up en constructie aangepast. Je kunt je voorstellen dat een gravelfiets als deze wat meer voor zijn kiezen krijgt dan een klimfietsje als de Aethos op bijvoorbeeld Luz Ardiden.

Cross-klaar?

Het lichte gewicht en de gekozen frameconstructie komt echter wel met een paar beperkingen. Volledig tegen ‘gravel gebruiken’ in geen frame volgehangen met nokjes, drager bevestigingen of interne geleiding voor naafdynamo’s. Ook is er geen mogelijkheid om de fiets te gebruiken met 2×11/12 mechanische groepsets. Enkel Di2 of draadloos schakelen van Sram past. Een simpel Ultegra groepje past dus niet op deze Crux. Dit verklaart direct de keus om alle complete fietsen met Sram uit te rusten. Nog een beperking. En dat is een belangrijke om te weten als crosser: Een traditioneel 2x cross verzet met 46/36 of 44/38 past niet. Het grotere binnenblad loopt in dit geval tegen de liggende achtervork aan. Kleinere verzetten zoals een Shimano GRX crank met 46/30 behoort wel tot de mogelijkheden. Maar eerlijk is eerlijk, daar heeft een serieuze crosser niets aan. Specialized heeft ervoor gekozen geen lager liggende achtervork te maken die deze vrijheid wel zou bieden. In plaats daarvan is er juist gekozen om het frame zo ‘recht-toe, recht-aan’ mogelijk te maken. Alles om een zo laag mogelijk gewicht te behalen. Conclusie: Crossen kan, maar alleen met een enkel blad.

Details

De Crux is een ‘simpele’ fiets. Dat willen de ontwikkelaars vast niet horen, maar ik word er blij van. Kabels buiten langs het balhoofd. Simpele stuurpen. Makkelijke zadelpenklem en een BSA bracket met schroefdraad. Geen bijzondere maatvoeringen, wel een mogelijkheid om een dropperpost met interne kabelgeleiding te monteren.

Afmontage

Specialized zou zichzelf niet zijn wanneer de fiets niet afgeladen vol met eigen producten uit de doos komt. Zo merken we een nieuw carbon stuur met 12 graden flare op. Ook een lichtere zadelpen die behoorlijk wat kan flexen. Comfort all the way. Wielen komen uit de stal van Roval. Terra CLX met 25 millimeter interne breedte. Hieromheen 38 millimeter brede Pathfinder banden. Allemaal van Specialized zelf. Pas bij het stuurlint merken we Supacaz op. Specialized stopt meer en meer met dit soort accessoires. Maar de uitbestede winst blijft ook in dit geval binnen de familie. Supacaz is opgericht door de zoon van Specialized CEO Mike Sinyard.

Gravelracer

Pedalen er op en gaan. We rijden twee dagen lang rondom een afgeladen vol Leuven. Met kippenvel loop ik in de ochtend voorafgaand aan de wedstrijden om de wereldtitel langs de dranghekken van het parcours. De koers hangt in de lucht en wij gaan gravelen. Een afwisselende route met veel gravel, kasseien en continu passages langs mythische klimmen en naambordjes. We doen Overijsse aan en het internationale publiek in mijn groepje is beduidend minder onder de indruk van het terrein van de moeder aller crossen. Mijn hart klopt sneller en dat komt niet enkel door het passeren van Overijsse en één van de vele troostelooste aardappelvelden. Nee, we karren lekker door. Logisch ook, één trap en je vliegt vooruit. Veel gravelfietsen willen wel, maar schieten niet direct uit de startblokken wanneer je aan gaat. Fietsen met lichte vertraging. Is het gewicht, de dikkere banden of de zithouding? Met niets van dat al heeft de Crux af te rekenen. De fiets voelt als een racefiets met dikke banden. Een koerskannon met stevig rubber. Die smallere banden geven de snelheidsbeleving een extra boost maar deze zou ik toch graag een slag breder zien. Het liefst t0t 45 millimeter. De zithouding, het voor mijn gevoel stijve bracket en het niet al te brede stuur maken het een pure racer. Precies zoals de fiets bedoeld is.

Pick two, of drie

Dit alles komt natuurlijk met een prijs. Ik heb altijd geleerd dat uit de vier basisprincipes qua framebouw er altijd maar twee, maximaal drie, steekpunten gekozen kunnen worden. Hiermee bedoel ik stijfheid, gewicht, comfort en aerodynamica. De laatste speelt hier nauwelijks een rol. Gewicht en stijfheid hebben met stip boven aan gestaan. Comfort is maar mondjesmaat te bespeuren. De flexende zadelpen doet wat, maar na een uur of 2 á 3 begint deze fiets erg veel op een crosser te lijken. Hard en stug!

Voor wie is deze fiets?

Zoals BMC onlangs met deze Roadmachine X op de proppen kwam heeft Specialized deze Crux. Een gravelracer om de opkomende wedstrijden en graveltochten op snelheid mee te slechten. Ritten van pakweg twee tot vier uur. Geen eindeloze bikepackritten of meerdaagses. Hiervoor heeft Specialized de Diverge (review). Hiermee is Specialized het zoveelste merk dat zich waagt aan differentiëring in de gravelscene. Hoe de fiets zich in het veld gedraagt als echte crosser moeten we je voor nu schuldig blijven. Het cross seizoen is echter nog jong, dus daar komen we nog op terug. Voor nu waren we vooral erg onder de indruk van het lichte gewicht. In mijn ogen samen met de Open Up en in mindere mate Santa Cruz Stigmata de enige gravelfiets (waar brede banden in passen) met een racefiets beleving.

Prijsoorlog

Specialized biedt de Crux aan in vier uitvoeringen. De Comp, Expert en Pro modellen met het 825 gram wegende frame en altijd een SRAM afmontage. De S-Works krijgt een 100 gram lichtere basis en is uitgerust met louter topspul. De prijzen zijn, zoals we inmiddels gewend zijn van Specialized, buitensporig hoog. Betaalde je in 2020 nog 2900 euro voor een S-works Crux frameset, nu leg je 4000 piek neer. Complete fietsen beginnen met de Comp eveneens met €4000,-. Hiervoor krijg je een fiets met Sram Rival en aluminium wielset. De door ons geteste S-Works moet €12.200 opleveren. Een extreem hoge prijs waar ook wij niet omheen kunnen lezen. Een voordeel van een fiets vol eigen materiaal dat ook nog eens los verkocht wordt is dat je eenvoudig al die adviesverkoopprijzen bij elkaar op kunt tellen. Op een paar euro na kom ik in dat geval zo’n 1000(!) euro goedkoper uit. Theoretisch gezien kun je dus naar de Specialized dealer stappen en een S-works Crux in onderdelen bestellen. Leg je die €12.200 neer, dan krijg je deze Allez er dan gratis bij. Een rare zaak. We snappen dat door Corona, de containeroorlog en duurdere grondstoffen prijzen moeten stijgen. Maar dat geldt natuurlijk ook voor al deze losse onderdelen.

Conclusie

Fiets je vaak rustig, voor de beleving, als gravelaar zoekend naar paadjes zonder Strava stress? Rijd je graag langere ritten, met of zonder tas of gebruik je jouw gravelfiets ook geregeld als winterfiets om toertochtjes mee te rijden? Dan is dit waarschijnlijk niet je fiets. Te veel gehobbel, te weinig comfort. Ben je een racer met gravelfever? Een veldrijder pur sang of wielertoerist met ambitie en een stel sterke poten? Probeer de Crux. De snelheidsbeleving is verslavend en de fiets nodigt duidelijk uit om een trap extra te doen. Hoe hoog de prijs ook is. Qua techniek zijn ze de concurentie wederom een stap voor.