Niet alleen de culinaire scene van San Sebastián is wereldtop, ook de fietsroutes in de omgeving zijn om van te smullen.

Er zijn kilometers, en er zijn Baskische kilometers.” Aan het woord is Aitor Gukia, mijn gids voor de komende dagen. Net zoals kerstkilometers dubbel tellen omdat de meeste wielrenners dan binnen blijven en zich volproppen met van alles en nog wat, is een kilometer in het eindeloos golvende Baskische landschap meer waard dan een kilometer elders. “Zelfs als je de heuvels links laat liggen, maak je in een rit van 100 kilometer nog altijd 1000 hoogtemeters. Er is geen ontkomen aan”, zegt Gukia.

SLECHTER, ZWAARDER, GROTER

Dat fietsen in deze regio zwaarder is, heeft niet alleen met het klimmen te maken – in de grote Europese bergketens vind je immers beklimmingen die langer en hoger zijn dan hier in Noord-Spanje. De echte reden is dat de beklimmingen vaak supersteil zijn, en de afdalingen dus ook. Door de geringe lengte van de beklimmingen zou je kunnen denken dat het allemaal wel meevalt. Maar dat is een gevaarlijke misvatting: de steile klim van 4 à 5 kilometer is typerend voor de streek rond San Sebastián en de mogelijkheden om tussen de beklimmingen te herstellen zijn schaars. Bovendien kom je zodra je de doorgaande wegen verlaat – en juist daar liggen de mooiste beklimmingen – vaak op slecht wegdek terecht. Het terrein doet in veel opzichten Brits aan, maar dan wel Brits met een forse portie groeihormonen: in elk opzicht is het in Baskenland slechter, zwaarder, groter.

 

San Sebastián leent zich uitstekend voor zowel het innemen als het verbranden van calorieën.

EUSKALTEL

Ook wielrennen is hier groot. Sterker nog, Baskenland is een van de meest wielergekke regio’s ter wereld. Twintig jaar lang leverde de streek renners voor topteam Euskaltel-Euskadi, tot de ploeg in 2013 ophield te bestaan. Het ging daarbij bijna altijd om renners uit de regio, renners die ofwel in Baskenland waren geboren, ofwel binnen de Baskische wielercultuur waren gevormd. Uiteindelijk bleek het project wat te hoog gegrepen voor een bevolking van zo’n 3 miljoen (2015) mensen.

 

Op en af, op en af… een compact is geen overbodige luxe in het Baskenland.

De teloorgang van Euskaltel was misschien spijtig, maar de rest van de wielerwereld was er niet direct rouwig om. De verklaring is simpel: Basken staan bekend als harde werkers en goede teamspelers en zijn om die reden gewild bij wielerteams. Het is geen toeval dat Team Sky-renners als Mikel Landa, David López Garcia, Beñat Intxausti en Mikel Nieve onder contract heeft staan, stuk voor stuk plichtsgetrouwe renners die hun gewicht in goud waard zijn voor een team als Sky, dat hoofdzakelijk rond een klassementsrenner (in dit geval Chris Froome) is gebouwd.

 

BASKISCHE VOLKSAARD

Oskar Aguiriano Beitia, de eigenaar van de website www.basquecountrycycling.com (met informatie over zijn fietsenzaak Kili en de fietstours die hij vanuit San Sebastián organiseert), onderschrijft dat idee van de vlijtige Baskische volksaard. Volgens hem staat de doorsnee Bask wat serieuzer in het leven dan de gemiddelde Spanjaard van elders. Het is misschien toeval, maar de autonome regio (Baskenland heeft een eigen parlement en regelt de eigen belastingen) doet het in economisch opzicht een stuk beter dan de rest van Spanje. Het werkloosheidspercentage in Baskenland is bijvoorbeeld met 12,6 procent een stuk lager dan in de rest van het land, waar het percentage op 18,9 procent ligt.

ONAFHANKELIJKHEID

Het is echter niet alles goud wat er blinkt in San Sebastián en omstreken. Tot voor kort werd de streek geteisterd door terrorisme, dat eind jaren ’60 opflakkerde door toedoen van de ETA. Deze separatistische groepering wilde met geweld de onafhankelijkheid van het Baskenland afdwingen en pleegde zowel binnen als buiten de regio vele aanslagen, tot in 2010 een laatste staakt-het-vuren werd afgekondigd dat een jaar later als ‘permanent’ werd bekrachtigd.

Die ontwikkeling heeft een zeer positieve invloed op San Sebastián gehad, vooral doordat het toerisme – een van de belangrijkste economische pijlers van de stad – een flinke boost kreeg. Het staakt-het-vuren is nog altijd vrij pril, maar het beeld van San Sebastián als terrorisme-gevoelige stad is al flink afgezwakt, droevig genoeg ook vanwege de terroristische aanslagen in Europese metropolen als Parijs, Londen en Brussel.

Los van het terrorisme is San Sebastián, dat aan de Baai van Biskaje ligt op zo’n 20 kilometer van de Franse grens, vooral bekend vanwege de gastronomie. Alleen Kyoto heeft meer Michelinsterren per inwoner: San Sebastián heeft maar liefst drie driesterrenrestaurants, ofwel restaurants van het aller -hoogste niveau. Daarnaast organiseert de stad een van de grootste filmfestivals ter wereld (jaarlijks in september) en was in 2016 culturele hoofdstad van Europa.

LAAG OP DE BUCKETLISTS

Ondanks dat alles is San Sebastián bij wielertoeristen nog altijd niet erg populair. Oskar opende zijn winkel in 2009 en begon drie jaar later met de tours, omdat hij na het staakt-het-vuren van 2010 een opleving van het (wieler)toerisme verwachtte. Ondanks de sterke band met het profwielrennen – de regio is gastheer van de Clásica San Sebastián en de Ronde van het Baskenland – staat het gebied echter nog altijd laag op de bucketlists van wielertoeristen, achter bestemmingen als de Alpen, Pyreneeën en Dolomieten. Onterecht, want de stad en de streek zijn net zo mooi als dat ze uitdagend zijn.

In de jaren ’70 was het vooral de Vuelta die San Sebastián in de spotlights zette. Destijds fungeerde de Baskische hoofdstad nog als eindstation van de Vuelta, tot Madrid die functie overnam. Maar Baskenland is nog niet vergeten. Het meest recente Baskische Vuelta-optreden vond plaats op 2 september 2016 tijdens de 13e etappe tussen Bilbao en Urdax. Helaas leverde dat niet direct goede reclame op voor de streek: tot dan toe was het een zware Vuelta geweest en met enkele moordende Pyreneeënetappes in het vooruitzicht nam het peloton een snipperdag en kreeg de kopgroep een vrijgeleide. Het peloton finishte op 34 minuten van winnaar Valerio Conti en een Spaans radiostation staakte uit protest de uitzending.

ONVERBIDDELIJK TERREIN

Frustrerend voor de wielerfans, maar nadat ik op de eerste dag van mijn verblijf 40 kilometer van die bewuste Vueltaetappe gereden heb (richting Zumaia, en dan ook weer 40 kilometer terug) kan ik wel begrip opbrengen voor het peloton: het terrein is onverbiddelijk en het is vrijwel onmogelijk om in het ritme te komen. De weg loopt dicht langs de kust en is erg mooi, maar wordt hinderlijk in tweeën gesneden door de grootste snelweg in de regio, de AP-8 die het gebied domineert.

Ons tweede ritje is gelukkig een ware traktatie. Via de oostkant van de stad rijden we naar Nationaal Park Aiako Harria, via het traject dat de Vuelta in 2016 volgde nadat de koers San Sebastián was gepasseerd. Het landschap is misschien wat minder spectaculair vanwege het dichte bos, maar dat wordt meer dan goedgemaakt door de kwaliteit van de rit. Door afgelegen gebied rijden we over vier langere maar minder zware klimmen – waaronder de 550 meter hoge Alto de Agina – naar de aan het Baskenland grenzende regio Navarra en duiken we tenslotte Frankrijk in. Na de laatste afdaling krijgen we een lift van Oskar en nuttigen we een late lunch bij restaurant Singular, dat net over de Spaanse grens in Irun ligt. De eetgelegenheid ligt in de schaduw van de befaamde Alto de Jaizkibel, een 8 kilometer lange klim met 450 hoogtemeters die in de Clásica San Sebastián tweemaal moet worden bedwongen en als scherprechter fungeert. Singular is eigendom van Iñigo Lavado, een man wiens passie voor eten dagelijks om voorrang strijdt met zijn passie voor wielrennen. Wat dat betreft is hij hier in de regio zeker niet de enige: het verklaart voor een groot deel waarom wielrennen en San Sebastián zo’n goede combinatie vormen. •

REISINFO

» TIP

Restaurant Singular van chef Iñigo Lavado (www.inigolavado.com) in het nabijgelegen Irun. Het interieur is versierd met wielermemorabilia, waaronder de fiets van Iñigo’s vader en op de muur het Pyreneeën-profiel van de laatste rit die vader en zoon samen reden, enkele dagen voor het overlijden van de eerste. Buiten is er een fietsparkeerplaats (natuurlijk alleen geschikt voor fietsen met smalle bandjes) en staat er eten klaar voor passerende wielrenners. Last but not least schenkt Iñigo – die een voorliefde heeft voor langeafstandsritten – gratis bier aan renners die met hun fietscomputertje kunnen aantonen dat ze minstens 200 kilometer hebben gereden.

» NIET TE MISSEN

Een bezoekje aan een van de gastronomische clubs (Sociedad Gastronómica) die de stad rijk is. Eten is erg belangrijk voor de bewoners van San Sebastián en de gezamenlijke maaltijden – die plaatsvinden in gehuurde ruimtes of in zalen van de clubs zelf – vormen het sociale cement van de stad, of er nu wordt gegeten met vrienden, familie, zakenpartners of de bredere gemeenschap. Normaal gesproken brengen twee of drie mensen eten mee en bereiden ze dat voor de rest, waarbij de kosten gelijkelijk worden verdeeld. Het is wel vrij lastig om binnen te komen, want om deel te nemen moet je worden uitgenodigd. In veel gevallen zijn vrouwen niet welkom en lidmaatschappen gaan vaak over van generatie op generatie. Als toerist ben je in de regel afhankelijk van een uitnodiging van een lid, dus laat weten dat je interesse hebt!

» ONTDEKKEN

We werden geholpen door Oskar en zijn team van Basque Country Cycling (www.basquecountrycycling), gepassioneerde fietsers die elk stukje asfalt in de omgeving kennen. Voor 65 euro per dag huur je een Orbea, een begeleide tour kost 90 euro.

» ROUTE DOWNLOADEN

De GPS-bestanden van dit reisverhaal vind je hier.