Op 13 november is Epe even het epicentrum van de Nederlandse wielersport. Dan is het Veluwse dorp het decor van het eerste Nederlands kampioenschap gravel. Hoe kwam deze titelstrijd tot stand en wat kunnen we verwachten?

Tekst: Elias de Bruijne

Het zat eraan te komen, want de laatste jaren won gravelen razendsnel aan populariteit: op Strava schoten de ritjes door gravelparadijzen als de Loenermark of Kroondomein Het Loo als paddenstoelen uit de grond en de gravelbikes gingen als warme broodjes over de toonbank. De nadruk lag daarbij vooral op ontdekken en genieten – het cliché van het houthakkershemd en het biertje na afloop – maar het gravelvuur greep verder om zich heen.

Lees ook

Cover Fiets 11
Fiets 11 met Trainings & Voedingsgids nu te koop!

28 oktober 2021 - Magazine

Ook de profwielersport bleek gevoelig voor de lokroep van de ongebaande paden, getuige nieuwe koersen als de Strade Bianche (2007) en Slag om Norg (2012), gravelritten in de Tour en de Giro en de ‘vergraveling’ van bestaande wedstrijden als de Schaal Sels (gravelwegen sinds 2015), Dwars door het Hageland (2016) en Parijs­-Tours (2018). Ergens tussen die toer­ en profwereld in ontstond ook nog een speciale gravelrace­scene met races als Unbound Gravel (voorheen Dirty Kanza, eerste editie 2006) en Barry­Roubaix (2009). En nu bewegen die werelden zich naar elkaar toe. In september vonden in Suffolk de allereerste British Gravel Championships plaats en in dezelfde maand kondigde de UCI voor 2022 een officieel WK gravel aan plus een reeks kwalificatiewedstrijden – de Gravel World Series. Gravel als officiële wielerdiscipline, het zat eraan te komen.

Mooie mix

Het was dus een kwestie van tijd voor er ook in het gravelminnende Nederland een NK zou komen en het was Mathijs Wagenaar, zelf een verdienstelijk mountainbiker, wielrenner én liefhebber, die de daad bij het idee voegde. Als organisator van de Ronde van Epe had Wagenaar al de nodige organisatie-ervaring en als offroad­liefhebber leek het hem mooi een NK op te tuigen, vertelt hij. “Gravelen is enorm in opkomst en daardoor speelde ik al langer met het idee om een wedstrijd te organiseren. Ik heb zelf altijd veldrit-­ en mountainbikewedstrijden gereden en dacht: hoe gaaf zou het zijn om ook met de gravelfiets te racen? In het buitenland zie je dat al meer, bijvoorbeeld in Amerika waar al jarenlang allerlei gravelraces worden gereden, dus waarom niet ook in Nederland?

Ik zie op Strava genoeg renners die met behoorlijke gemiddelden op de gravelfiets rondrijden en het wedstrijdelement maakt het voor veel renners juist extra leuk. “Toen heb ik een plan gemaakt om een NK in Epe te organiseren en begin dit jaar contact opgenomen met de KNWU. Van het een kwam het ander en zo organiseren we op 13 november het eerste NK gravel. Naast de wedstrijden is er op dezelfde dag ook een gps-toertocht, dus ook de mensen die met de koffiebeker onder het zadel een relaxed rondje willen rijden kunnen bij ons terecht. De toertocht komt meerdere keren bij het NK­terrein uit, zodat de deelnemers ook van het wedstrijdgebeuren kunnen proeven. Zo hebben we een mooie mix.”

Dwars door het Hageland

Uitdagende omloop

Het NK (heren 120 kilometer, dames 70 km) vindt plaats op een omloop van 7,5 kilometer in het buurtschap Dijkhuizen, een landelijk gebied aan de bosrand en tussen de weilanden en landerijen aan de oostkant van Epe. Omdat de route deels over privégrond gaat kan Wagenaar het exacte parcours nog niet delen, maar hij kan al wel verklappen dat de route voor 70 procent uit brede zandwegen bestaat en voor de overige 30 procent uit klinkers en asfalt. Het parcours is niet bijzonder technisch, maar pittig genoeg om voor flinke schiftingen te zorgen. “Het buurtschap is niet zo groot, dus we hebben creatief moeten zijn om aan die 7,5 kilometer te komen. Dat betekent dat er best wat bochten in het parcours zitten en het zal een uitdaging zijn om daar op de hobbelige ondergrond goed snelheid te houden. De meeste zandstroken liggen er goed bij, maar techniek blijft belangrijk. Mountainbikers en veldrijders zijn in het voordeel, want zij voelen vaak beter aan waar de grens ligt tussen wel en niet onderuit gaan en kunnen dus de limiet opzoeken. Als je snelheid kunt houden, boek je in elke bocht winst en kun je krachten sparen. Ik verwacht dat de winnaar bij droge omstandigheden gemiddeld rond de 40 kilometer per uur zal rijden, dan kun je maar beter niet te veel hoeven remmen.”

Liever zelf meedoen aan de toertocht en tussendoor kijken bij de wedstrijd? Dat kan ook! Check nkgravelepe.nl om je in te schrijven. Er zijn drie leuke routes uitgezet, die allemaal starten en finishen aan het NK Parcours.

Binnen de gravelscene klinkt her en der de kritiek dat dit NK vanwege de kleine omloop niet in de geest van het gravelen is, maar volgens Wagenaar is het toch echt de beste optie. “De KNWU ziet ook wel in dat een omloopparcours meer en meer de toekomst wordt. De openbare weg afzetten en veiligheid waarborgen wordt in Nederland steeds lastiger, maar op deze omloop kan dat wél perfect. De ronde is afgezet met hekken en linten waar dat nodig is en op punten waar auto’s eventueel het parcours op kunnen, staan vrijwilligers – via lokale wielerclubs helpen er in totaal zo’n veertig mensen. Sommigen zeggen: ‘Gravelen, dat doe je toch niet op een omloop?’, maar een grote ronde van 120 kilometer organiseren is in Nederland een enorme uitdaging. Dit lijkt me een mooie start en de beste zal zeker winnen, ook op deze omloop.”

Kampioenstrui
Het NK is toegankelijk voor alle renners met een (dag)licentie en omdat het een officieel KNWU-kampioenschap is, valt er ook een officiële kampioenstrui te winnen. Het is nog niet volledig bekend welke renners starten, maar Wagenaar hoopt dat het rood-wit-blauwe kleinood een aantal (semi-)profs naar Epe lokt. Dat lijkt het geval, want op de voorlopige startlijst staan sterke conti-renners als Coen Vermeltfoort, Peter Schulting, Nick van der Meer, offroad-specialist Gert-Jan Bosman (allen VolkerWessels Cyclingteam) en strandtopper Ivar Slik (Abloc CT). Bekende offroad-namen op de startlijst zijn Ramses Bekkenk en Eddy van IJzendoorn. Bij de vrouwen staan onder meer Demi Vollering (SD Worx), Lorena Wiebes (Team DSM), Marit Raaijmakers (Parkhotel Valkenburg) en Tessa Neefjes aan het vertrek.

Net zoals het NK qua verloop en kanshebbers lastig te voorspellen is, is het ook afwachten met welk materiaal de deelnemers precies starten. De reden: er bestaan geen internationale bepalingen voor gravelfietsen en dus is er veel toegestaan, zegt Wagenaar. “Een recht stuur is verboden, want zo’n breed mountainbikestuur is superlink in een peloton, maar wat betreft de bandbreedte, wielmaat of het soort frame zijn er geen eisen. Je kunt zelfs op je racefiets met 25 millimeter bandjes starten, maar ik zou zelf de gravelbike met 40 millimeter gravelbandjes pakken. Met slicks wordt het gevaarlijk en ben je in de bochten in het nadeel. Als je voor het rood-wit-blauw wilt meedoen is dat echt kansloos.”

“We moeten natuurlijk afwachten hoe dit NK bevalt, maar ik ben al aan het nadenken over een serie gravelwedstrijden volgens dit concept.”

De eerste editie van het NK gravel is dus een beetje pionieren, maar Wagenaar heeft er zin in. “We hebben met Cannondale, Shimano, Cyclon, Vittoria, CloseTheGap, Komoot en FFWD een mooi aantal sponsoren en kunnen er zo een prachtige dag van maken. Ik heb jarenlang zelf wedstrijden gefietst en nu kan ik op mijn beurt mensen ook een mooie dag bezorgen en inspireren met een nieuw evenement, dat vind ik heel leuk. En we moeten natuurlijk afwachten hoe dit NK bevalt, maar ik ben al aan het nadenken over een serie gravelwedstrijden volgens dit concept. Maar goed, eerst maar eens dit NK.”

Officieel kampioenschap
Het Nederlands kampioenschap gravel lijkt misschien enigszins uit de lucht te komen vallen, maar de intentie was er al langer, zegt Henk van Beusekom, manager sport bij de KNWU. “Dit traject loopt al een aantal jaar. We hebben meerdere pogingen gedaan, maar die liepen op niets uit en vervolgens zette de coronacrisis alles stil. Toen Mathijs Wagenaar belde, waren we direct geïnteresseerd om een vervolg te geven aan onze plannen en te zien wat we in 2021 nog konden doen. De commentaren zijn nu natuurlijk niet van de lucht – ‘het is dit niet en het is dat niet’ – maar laten we eerst maar eens beginnen en kijken naar wat er wél kan. Het is natuurlijk geen toertocht: als je tijdens een toertocht bij een kruising komt, stopt de fietser en gaat het verkeer door, maar bij een wedstrijd is dat andersom. Dat betekent dat je in de organisatie met heel andere aspecten te maken krijgt, met name op het vlak van veiligheid, regelgeving en vergunningen. Mathijs is een liefhebber die enthousiast is voor offroad-sport en vanuit eigen middelen met een paar sponsoren klein wil beginnen. We zijn gewoon begonnen en hebben nu in ieder geval een start gemaakt.”

Omdat het NK onder de vleugels van de KNWU valt is het een officieel kampioenschap, mét officiële kampioenstrui dus. Dat betekent ook dat een licentie verplicht is voor deelname, maar je kunt ook starten met een dagkaart, dus dat mag geen probleem zijn. Het moet vooral niet te ingewikkeld worden, aldus Van Beusekom. “Dat is iets wat we bij het gravelrijden zeker moeten voorkomen, we willen geen honderdduizend reglementen. Dat geldt ook voor het materiaal: als het maar een beetje op een racefiets lijkt, is het goed.”

NK gravel in het kort:
– Heren: 120 kilometer (16 ronden)
– Vrouwen: 70 kilometer (9 ronden)

Meer informatie op www.nkgravelepe.nl

Dit is een artikel uit Fiets 11. Bestel het blad inclusief de Trainings & Voedingsgids hier!